''We moeten elke mogelijkheid benutten om water langer in het systeem te houden''

Waterschaarste is niet langer ondenkbaar in Nederland. In het coalitieakkoord staat onder meer dat water en bodem voortaan leidend moeten zijn bij de ruimtelijke inrichting. CDA-Tweede Kamerlid Harry van der Molen: ''Ik wil een debat aanvragen over de leveringszekerheid van drinkwater als gevolg van de aanhoudende droogte.''

Voldoende schoon water is in Nederland niet langer vanzelfsprekend. Met het centraal stellen van water en bodem in de ruimtelijke inrichting, erkent kabinet-Rutte IV volgens Van der Molen de urgentie van de problemen. Als lid van de Tweede Kamercommissie Infrastructuur en Waterstaat houdt de CDA'er zich bezig met vraagstukken rond waterkwaliteit en de inrichting van het watersysteem.

Wat betekent het concreet dat water en bodem voortaan leidend moeten zijn?

Van der Molen: ''Dat we bij het maken van keuzes eerst moeten kijken naar welke impact activiteiten hebben op het water en de bodem. Dus dat we voordat we ergens een schep in de grond steken voor woningbouw of industrie vragen stellen als: houden we voldoende vruchtbare grond en water beschikbaar voor essentiële functies als natuur, landbouw en drinkwater? En hebben de activiteiten geen schadelijke gevolgen voor de waterkwaliteit of de bodem?''

Waarom is dat nodig?

''Omdat er aan steeds meer kanten wordt getrokken aan het beschikbare water. Tegelijkertijd neemt de hoeveelheid beschikbaar schoon water af. Onder andere door verontreinigingen en klimaatverandering. Dit droge voorjaar heeft de noodzaak maar weer eens onderstreept. Voorheen kwam zo’n extreem droge periode slechts eens in de veertig jaar voor. Maar de afgelopen vijf jaar hebben we dit al vier keer meegemaakt. De ontwikkelingen gaan veel sneller dan we lange tijd dachten. We moeten nog wennen aan het idee dat water voor Nederland niet alleen te veel kan zijn, maar ook te weinig.''

Wat moet er gebeuren om waterschaarste te voorkomen?

''Onder andere de waterbeschikbaarheid vergroten. Bijvoorbeeld door het water niet meer zo snel mogelijk af te voeren, maar langer vast te houden. Ook verbetering van de waterkwaliteit draagt bij aan de hoeveelheid beschikbaar en bruikbaar water. Ik maak me onder meer grote zorgen over de hoge concentraties PFAS in de Westerschelde en de toenemende aanwezigheid van medicijnresten in oppervlaktewater. Ook aan de andere kant – bij de gebruiker – is veel winst te behalen. We moeten echt veel zuiniger omgaan met het water dat er is. Dat geldt zowel voor consumenten als bedrijven.''

Welke maatregelen zijn hiervoor noodzakelijk?

''Voor de herinrichting van ons watersysteem moeten we op grote schaal kijken naar het bergen van water. Bijvoorbeeld in beken of sloten, maar misschien ook op stukken land. Verder ben ik groot voorstander van investeren in de wetenschap van watertechnologie. Denk onder meer om technieken om sneller stoffen te detecteren en goedkoper water te zuiveren voor hergebruik. Het is nu nog zo dat veel bedrijven drinkwater gebruiken voor processen waar ook prima gebruikt water voor ingezet kan worden. Elke mogelijkheid om water langer in het systeem te houden, moeten we benutten.''

Water langer vasthouden kan wel weer nadelige gevolgen hebben voor functies in een gebied, zoals de landbouw. Hoe moeten we hiermee omgaan?

''Dat is wel echt een dilemma. Je zult in ieder geval met elkaar in gesprek moeten. En als blijkt dat ingrepen gevolgen hebben voor een boer, zul je moeten zorgen voor financiële compensatie. Ik ben er in ieder geval geen voorstander van om even langs te gaan en te zeggen: 'Sorry voor je oogst, maar dit jaar gaan andere zaken voor.' Of nog erger, dat we ervoor kiezen de landbouw uit een gebied weg te halen. Maar op het moment dat je de waterhuishouding goed voor elkaar hebt, hoeft het helemaal geen of-of-discussie te zijn. Daar moeten we dus eerst naar kijken.''

Onlangs garandeerde de minister van IenW de levering van drinkwater voor de 900.000 woningen die tot 2030 gebouwd moeten worden. Is dat gezien de huidige opgaven wel realistisch?

''Dat hangt er vooral van af of we bereid zijn zuiniger om te gaan met drinkwater. Daarom moeten we bij de woningbouwopgave naast het energiezuiniger maken van huizen ook maatregelen nemen voor waterbesparing. Denk aan voorzieningen voor het gebruik van regenwater of waterzuinige systemen en de slimme watermeter die Vitens momenteel test. Dit soort initiatieven van onderop moedig ik sterk aan. Van het wettelijk verplichten van waterbesparende maatregelen bij nieuwbouw ben ik in eerste instantie geen voorstander.''

Wat gaat er de komende tijd gebeuren om de plannen uit het coalitieakkoord vorm te geven?

''De minister moet het belang van schoon water en een gezonde bodem nu gaan verankeren in wetgeving. Voor de herinrichting van het watersysteem betekent dat bijvoorbeeld dat waterschappen meer bevoegdheden zullen krijgen. Daarnaast heeft het kabinet onlangs flinke budgetten beschikbaar gesteld voor het aanpakken van de stikstofuitstoot. Maatregelen voor vermindering hiervan komen automatisch ook weer ten goede aan de waterkwaliteit. Zelf wil ik op korte termijn een debat aanvragen over de leveringszekerheid van drinkwater als gevolg van de aanhoudende droogte.''

Wanneer is de aanpak om waterschaarste te voorkomen in uw ogen geslaagd?

''Als we ook daadwerkelijk zuiniger omgaan met water en we onze (drink)watervoorraden ook in droge tijden op peil weten te houden.''