De waarde van drinkwater  

 Het is nu ondenkbaar, maar ruim 140 jaar geleden kon je in Nederland doodgaan door het gebrek aan schoon drinkwater. Inmiddels is schoon drinkwater zo vanzelfsprekend, dat we er zélfs ons toilet mee doorspoelen. We staan er niet bij stil dat het drinkwater in Nederland altijd van topkwaliteit is. Ga maar eens de grens over. Kun je het water uit de kraan daar eigenlijk wel drinken? Het water in Nederland is misschien wel het beste kraanwater ter wereld. We missen het als het er niet is, maar het is een vanzelfsprekendheid als het er wel is. Laten we samen ons drinkwater de waarde geven die het verdient.  

Bijdrage aan de volksgezondheid  

Schoon drinkwater is een voorwaarde voor onze gezondheid en ons welzijn. In 1866 leidde het drinken van water uit sloten en putten tot een grote cholera-uitbraak. Men ontdekte dat de verspreiding van de ziekte kwam door slecht drinkwater en een slechte riolering. De ontwikkeling van enkele waterleidingen, naar een waterleidingnetwerk, naar verschillende drinkwaterbedrijven volgde elkaar snel op. In augustus 1879 opende een rechtsvoorganger van Vitens de eerste productielocatie, als drinkwatervoorziening voor de stad Nijmegen. Met de levering van betrouwbaar drinkwater startte daar onze bijdrage aan de volksgezondheid.
  

Water winnen, zuiveren en leveren 

Het Vitens van nu ontstond in 2006, na diverse fusies van verschillende provinciale drinkwaterbedrijven. Vandaag de dag winnen, zuiveren en leveren we jaarlijks meer dan 340 miljoen liter drinkwater aan zes miljoen klanten. Dit zijn zowel particulieren als bedrijven in Overijssel, Gelderland, Utrecht, Friesland en Flevoland en enkele gemeenten in Drenthe en Noord-Holland. Het drinkwater dat we maken, komt grotendeels uit grondwaterbronnen die tientallen tot honderden meters diep liggen. Dit grondwater pompen we op in een van onze 105 winlocaties. Deze gebieden beheren we zo duurzaam mogelijk. Zo stimuleren we biodiversiteit en natuurontwikkeling.  

Voordat het water in een diepe bron terecht komt, heeft het al een lange reis afgelegd door verschillende grondlagen. Dit proces kan wel honderden jaren duren. Het opgepompte water zuiveren we in onze 93 productiebedrijven en verspreiden we via een 48.000 kilometer lang waterleidingnetwerk richting de klant. Ruim 1.600 betrokken vakmensen staan dag en nacht klaar om dat duurzame natuurproduct bij onze klanten uit de kraan te laten stromen. Zij kennen een groot verantwoordelijkheidsgevoel om ervoor te zorgen dat water van goede kwaliteit áltijd uit de kraan komt.   

De vanzelfsprekendheid van water staat onder druk 

De afgelopen jaren zien we de vraag naar drinkwater, door onder andere de droge zomers en de woningbouw, sterk toenemen. Hierdoor lopen we tegen de grenzen aan van het huidige waterecosysteem. Die uitdaging werd voor het eerst écht zichtbaar in de zomer van 2018. Extreem warm. Zeer zonnig. En zeer droog. Het zorgde voor enorme pieken in het verbruik. De dagelijkse voorraad water raakte veel sneller op dan verwacht. Om toch water te kunnen leveren, pompten we op sommige plekken meer water op. Zo zorgden we ervoor dat bij iedereen water uit de kraan bleef stromen, maar met nadelige gevolgen voor natuur en landbouw. Het jaar daarop zagen we iets soortgelijks gebeuren.  

Het bracht ons in een spagaat: de roep om altijd drinkwater te leveren tegenover de negatieve gevolgen daarvan voor onze omgeving. Het besef daalde in. Dat kan anders. En dat moet anders. De vanzelfsprekendheid over hoe we water maken en waar we dat doen staat steeds meer onder druk. Bovendien zien we de kwaliteit van onze grondwaterbronnen verslechteren. In een land waarin het drinkwaterbelang steeds meer in strijd raakt met andere belangen, is het voor ons belangrijk breder te denken en verder vooruit te kijken. We leveren nu al hoge kwaliteit drinkwater tegen een betaalbare prijs. Dag in, dag uit. Maar het kan nog beter. Door onze winningen en bedrijfsvoering te verduurzamen. En door de negatieve effecten van drinkwaterwinning op mens en omgeving verkleinen. Dat is ook wat de samenleving van ons vraagt. Onze ambitie is dan ook groot: een duurzaam drinkwaterbedrijf, maatschappelijk verankerd, met een positieve impact op mens en natuur. Deze ambitie werkten we uit in onze strategie ‘Elke druppel duurzaam’.  

Elke druppel duurzaam  

In Elke druppel duurzaam staat het 24 uur per dag leveren van betrouwbaar drinkwater centraal, nu en in de toekomst. Maar wel op zo’n manier dat we het watersysteem minimaal belasten óf zelfs een positieve impact maken. We zetten daarom in op een duurzame bedrijfsvoering. Denk aan het verminderen van onze CO₂-uitstoot, hergebruik van reststoffen, het gebruik van duurzame materialen en het bevorderen van de biodiversiteit in onze waterwingebieden. Uiteraard doen we ook wat aan het verkleinen van de vraag naar water. Zo nemen we deel aan pilots voor het watervriendelijk bouwen van nieuwbouwwoningen, adviseren we onze zakelijke klanten over hoe zij hun watergebruik kunnen verminderen en voeren we het gehele jaar door publiekscampagnes. De meest duurzame druppel, is immers de niet geproduceerde druppel. 

De toenemende belasting van het watersysteem maakt ook dat we andere keuzes moeten maken in de manier waarop we water winnen en transporteren. Voor de korte termijn richten we ons op het onderhouden en verbeteren van onze infrastructuur. Voor de lange termijn willen we grote hoeveelheden water winnen op plekken waar dit zo min mogelijk negatieve impact heeft op de omgeving. We investeren in een duurzaam watersysteem, waarbij de ruimtelijke inrichting het watersysteem volgt. Zo is er voldoende water beschikbaar voor verschillende functies, waaronder landbouw en natuur. Niet toekomstbestendige winningen zetten we op termijn minder in of worden gesloten. Ook realiseren we een nieuw transportleidingnetwerk, waarmee we in staat zijn water flexibeler over grote afstand te verdelen. Dit levert in periodes van droogte en bij storingen meer flexibiliteit op.  

Zo wil Vitens een bijdrage leveren aan het verbinden van de maatschappelijke opgaven in een gebied. Met als uitgangspunt dat water en bodem sturend zijn bij de inrichting van ons land. Maar wij hebben niet alleen een rol in het watersysteem. Deze transitie willen en kunnen we daarom alleen sámen met overheden en de omgeving maken, zoals landbouw- en natuurorganisaties, klanten, aannemers, leveranciers en het bedrijfsleven. 

Op weg naar een duurzaam drinkwatersysteem 

Schoon en voldoende drinkwater is van levensbelang. Dat was vroeger zo. En dat is nu nog steeds zo. Wij zijn ervan overtuigd dat we met elkaar de stappen kunnen zetten die nodig zijn voor een duurzaam drinkwatersysteem, waardoor er altijd schoon en voldoende drinkwater is voor iedereen. Daar zetten wij ons iedere dag voor in. Nu en in de toekomst. Zo geven wij drinkwater de waarde die het verdient.