Onderzoek naar nieuw waterwingebied

Om Twente ook in de toekomst van goed en voldoende drinkwater te voorzien, is vergroting van de drinkwatercapaciteit nodig. Daarom hebben wij een nieuw wingebied nodig. Provincie Overijssel heeft in 2017 het zoekgebied voor een nieuwe winlocatie vastgesteld. Het zoekgebied ligt tussen Vriezenveen – Daarlerveen – Daarle. Er komt veel bij kijken om tot een geschikte waterwinlocatie te komen.

Wat levert de nieuwe drinkwaterwinning op?

Het resultaat van de Zoektocht Twente is een nieuwe drinkwaterwinning van maximaal 5 miljoen m³/jaar bij Vriezenveen - Daarlerveen - Daarle. Dat zijn 2.000 olympische zwembaden vol. Met deze nieuwe drinkwaterwinning kan Vitens 30.000 huishoudens in Twente van drinkwater voorzien. Dit is 10% van het totale aantal inwoners van Twente. Vitens vraagt een vergunning aan voor 5 miljoen m³/j, maar ontwikkelt in eerste instantie 3 miljoen m³/jaar. Afhankelijk van de effecten op de omgeving, wordt op een later moment bepaald of de winning uitgebreid wordt naar 5 miljoen m³/jaar.

Hoe komt Vitens tot een geschikt nieuw waterwingebied?

Provincie Overijssel heeft in 2017 het zoekgebied vastgesteld voor een nieuwe winlocatie tussen Vriezenveen, Daarlerveen en Daarle. Binnen het zoekgebied wordt momenteel nader onderzoek gedaan naar de beschikbaarheid van zoet grondwater, naar de opbouw van de bodem en naar effecten op maaiveld. Tevens wordt de natuurlijke waterkwaliteit verder onderzocht. Ook wordt zo goed mogelijk een inschatting gemaakt van de (milieu)effecten als gevolg van de nieuwe drinkwaterwinning. Op basis van veel verschillende factoren worden, in afstemming met betrokken stakeholders, de varianten bepaald voor de winning binnen het zoekgebied.

Waarom is gekozen voor dit zoekgebied?

In Zoektocht Twente zijn tien potentiële locaties naar voren gekomen voor waterwinning. Met een Milieueffect-rapport (de zogenoemde planMER), een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) en een Onderzoek naar Ruimtelijke Kwaliteit (ORK) is inhoudelijke informatie verzameld. Deze informatie is gebruikt om een breed onderbouwde keuze te maken voor de voorkeurslocaties bij Vriezenveen- Daarle. Relevante documenten uit de Zoektocht Twente zijn te vinden op de website van de provincie Overijssel.

Onderzoeken

Lopende onderzoeken

Pompproef Daarlerveen

De provincie Overijssel heeft in 2017 het gebied Daarle-Daarlerveen-Vriezenveen aangewezen als zoekgebied voor toekomstige drinkwaterwinning. Vitens is sinds die tijd bezig met diverse onderzoeken om te bepalen of en waar drinkwaterwinning kan plaatsvinden. Tijdens de onderzoeken moeten vragen worden beantwoord als: is er in dit gebied voldoende kwalitatief goed grondwater beschikbaar? Hoe zit de bodem precies in elkaar? Wat zijn de mogelijke effecten van drinkwaterwinning op de omgeving: bewoners, landbouw en natuur? Vitens is ook in gesprek met verschillende partijen in het gebied.

Besluitvorming in 2023

De onderzoeken bevinden zich nog in de verkennende fase en zijn juist bedoeld om op veel openstaande vragen antwoord te geven. Pas als die antwoorden bekend zijn en als het gebiedsproces met de omgeving is afgerond, kan door de provincie Overijssel een definitief besluit worden genomen over de aanwijzing van drinkwaterwingebied. Naar verwachting vindt deze besluitvorming plaats in 2023.

Zichtbaar onderzoek: pompproef

Er hebben op diverse plekken in het gebied al veld- en bodemonderzoeken plaatsgevonden. Ook zijn een aantal jaren geleden bij Vriezenveen al pompproeven uitgevoerd. In februari wordt het onderzoek opnieuw zichtbaar in het gebied. Bij Daarlerveen (ter hoogte van de Groote Veenweg 4) wordt dan ook een pompproef uitgevoerd. Er wordt een put geboord en vervolgens een tijdelijke pompinstallatie geplaatst. Met deze pompproef wordt een waterwinning een aantal weken nagebootst, om de beschikbare hoeveelheid en kwaliteit te kunnen beoordelen. Omdat de pompproef relatief kort duurt zijn er geen effecten voor de omgeving. Vitens houdt bovendien de grondwaterstand nauwlettend in de gaten.

Wat merkt u van de werkzaamheden?

In de week van 14 februari komen vrachtwagens rijplaten, de boorinstallatie en een graafmachine brengen. In het weiland worden dan containers geplaatst en beginnen de werkzaamheden om de put te boren. De boorwerkzaamheden duren zo’n 4 weken, waarbij de boorinstallatie (met geluidsarm aggregaat) zo’n 10 uur per dag zal draaien. Daarna wordt met vrachtwagens de apparatuur voor de pompproef aangevoerd en begint de pompproef, die in totaal 4 weken duurt. Met een onbemande installatie wordt hier 24 uur per dag grondwater opgepompt. Het opgepompte water wordt aan de westkant van het terrein geloosd in een sloot. Een aantal keren per week vinden controles plaats. Bovendien wordt de grondwaterstand continue in de gaten gehouden. Na de pompproef komen vrachtwagens alle materiaal weer ophalen. Het is de bedoeling dat in de week van 2 mei alle werkzaamheden klaar zijn.

Vergunning pompproef

Vitens heeft een vergunning aangevraagd bij Waterschap Vechtstromen om het opgepompte grondwater water te mogen lozen in de sloot. Vanuit de standaardprocedure van het waterschap bestaat de mogelijkheid dat u in de komende weken hierover informatie ontvangt van waterschap Vechtstromen.

Afgeronde onderzoeken

Diepe boringen

Uit de afgeronde onderzoeken is een aantal aanvullende vragen gekomen. Vitens verricht daarom van 30 maart tot en met 28 april drie diepe boringen. Met de boringen wil Vitens meer informatie krijgen over de grondwaterkwaliteit. In het bijzonder willen wij erachter komen op welke diepte het grondwater zout wordt. Dit is belangrijk om te weten, want het is van zout grondwater moeilijker om drinkwater te maken.

Voor het onderzoek boren wij op drie plekken een gat van 120 meter diep. De locaties zijn weergegeven op de kaart hieronder. De gaten maken wij met een boormachine die op een vrachtwagen staat. De boormachine boort stangen de grond in, met aan het einde een grondboor die de grond en klei weghaalt. In het gat dat ontstaat plaatsen wij een buis geplaatst, waarmee Vitens de waterkwaliteit diep in de bodem kan onderzoeken.

De machine pompt geen grondwater op en maakt ook geen trillingen, van het boren zelf is dus weinig te merken. Wel is mogelijk de motor van de vrachtwagen horen, waarmee de boormachine wordt aangedreven. Ook ziet u mogelijk een aantal de vrachtwagens in het gebied rijden.

Veldonderzoeken

Vitens heeft in 2018 en in de eerste helft van 2019 verschillende veldonderzoeken uitgevoerd. Zo zijn er boringen gedaan in ondiepe veenlagen, is er een geotechnisch onderzoek uitgevoerd, is de pompproef bij Vriezenveen herhaald en wordt er een ecohydrologische systeemanalyse in het Veenschap uitgevoerd. Deze nieuwe informatie en data gebruiken we om het hydrologisch (grondwater) model verder aan te passen. Het nieuwe model wordt in maart 2020 opgeleverd. Met het model kunnen we o.a. de effecten van een winning op de grondwaterstanden in het zoekgebied in beeld te brengen. Dit is nodig voor de locatiekeuze en het milieueffectrapport.

Afgeronde pompproeven

De pompproef bij Vriezenveen had als doel om meer informatie over de diepe ondergrond te verkrijgen. Er is in mei en juni 2019 water opgepompt (40 m³/uur) vanuit verschillende dieptes. Met de bestaande peilbuizen bij de kruising van de Veeneindeweg en de Harmsenweg en enkele extra peilbuizen zijn de effecten op de grondwaterstand in het omliggende gebied gemeten. Ook zijn er tijdens deze pompproef monsters genomen van de waterkwaliteit in de diepe ondergrond.

Onderzoek veenlagen

De aanwezigheid van veen kan invloed hebben op veranderingen van de grondwaterstand. Om de grondwaterstand goed te kunnen voorspellen is het van belang dat de ondiepe veenlagen goed in beeld zijn. Vitens heeft daarom contact opgenomen met een aantal grondeigenaren van percelen waarvan we deze ondiepe veenlagen nog niet goed in beeld hebben. Samen met de grondeigenaar zijn we eind 2018 het veld in gegaan om aanvullende ondiepe handboringen te plaatsen, te analyseren en van grondgebruikers te horen wat zij weten over het veen.

Geotechnisch bodemonderzoek

Begin 2019 heeft er een geotechnisch bodemonderzoek plaats gevonden binnen het zoekgebied met als doel om de diepte van de grens tussen het zoete en brakke grondwater te meten. De onderzoekers zijn gedurende 2 dagen door het gebied gelopen met een gele buis die een straling afgeeft naar de ondergrond. De data is op enkele plaatsen in het gebied geverifieerd middels een paar sonderingen. Met de drietal boringen die wij in april uitvoeren krijgen wij een nog beter beeld waar het zoete en zoute grondwater zit.

Hoe verloopt het traject verder?

Hieronder is het traject weergegeven om te komen tot een nieuwe drinkwaterwinning. We bevinden ons nu in de ‘Tussenfase verkenning’, de met stippellijn omrande blokken.

In de vervolgfase laat Vitens een milieueffectrapport (MER) opstellen die specifiek gericht is op het zoekgebied Vriezenveen-Daarlerveen-Daarle. In het MER worden de effecten van de winning afgewogen en het is daarmee de basis voor de waterwetvergunning die aangevraagd moet worden. De milieueffecten worden in het MER in meer detail onderzocht dan eerder in het planMER het geval was. Denk hierbij aan de effecten op droogteschade, landbouw, veenoxidatie et cetera. Ook richt dit MER zich enkel op het zoekgebied Vriezenveen-Daarlerveen-Daarle, in tegenstelling tot het planMER dat gericht was op Twente-Achterhoek. Voorafgaand aan de MER stellen we een (start)Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD) op. In april 2020 hebben we hierover contact met de klankbordgroep. In het najaar van 2020 wordt de NRD ter inzage gelegd.

Binnen het zoekgebied (intrekgebied) wordt dus de toekomstige winning ingericht. In de MER wordt ook het definitieve waterwingebied en grondwaterbeschermingsgebied bepaald. Op dat moment is ook duidelijk wat de exacte locatie van de waterwinputten en het zuiveringsgebouw wordt. Dit gebeurt in samenspraak met het gebied.

Hieronder een stroomschema. Momenteel vinden wij ons in de TUSSENFASE VERKENNING

Effecten van waterwinning

Op dit moment is de onderzoeksfase nog lang niet afgerond. Wanneer alle onderzoeken leiden tot een geschikte locatie om drinkwater te gaan winnen starten wij de formele MER procedure. Wanneer die procedure is afgerond start pas de bouw van de winning en zal hij operationeel worden. Dit betekent dat dan pas de mogelijke effecten van de waterwinning merkbaar kunnen gaan zijn.

Fase na realisatie van drinkwaterwinning

Wanneer wij een nieuwe locatie bouwen of wanneer wij daadwerkelijk grondwater oppompen uit de bodem heeft dit verschillende effecten op bijvoorbeeld de bodem, de grondwaterstand of het gebruik van de grond. Het is helaas ook mogelijk dat omwonenden, bedrijven en organisaties tijdelijk of blijvend nadeel ondervinden door de waterwinning of werkzaamheden tijdens de bouw van een nieuwe waterwinning. Hier kan zelfs schade door ontstaan. Wij proberen als Vitens schade uiteraard zoveel mogelijk te voorkomen en te beperken. Gedurende het proces naar een geschikte locatie voor de drinkwaterwinning wordt er gesproken over schade. Daarom informeert Vitens u over de mogelijke effecten van de komst van een drinkwaterwinning en eventuele schade. In de brochure in de download leest u meer over de effecten van een waterwingebied. In de rapportage vertellen wij u meer over de mogelijke regelingen en op welke manier u mogelijk aanspraak kunt maken op schadevergoeding.