Zacht water in Culemborg

Na vele jaren werken is het zover; de ontharderinstallatie in Culemborg werkt.

Drinkwaterbedrijf Vitens heeft een zogenoemde onthardingsinstallatie in gebruik genomen in het drinkwaterproductiebedrijf aan de Rijksstraatweg in Culemborg. Dit betekent dat inwoners van het Gelderse Culemborg en Beusichem sinds kort ‘zachter’ water uit de kraan krijgen. Tot voor kort was dit drinkwater “hard”; een gemiddelde hardheid van 11,7 °DH. Nu is dit drinkwater vele malen zachter door de ingebruikname van de installatie; de hardheid daalt aanzienlijk naar gemiddeld 7,5 °DH.

Het geleverd krijgen van zachter drinkwater was al jaren een wens van inwoners van Culemborg en Beusichem. In de wet is bepaald dat drinkwater een minimale hardheid moet hebben, maar er is geen maximum vastgesteld. Omdat drinkwaterbedrijf Vitens niet doof is voor wensen van haar afnemers en gebruikers is uiteindelijk besloten om een ontharderinstallatie bij het productiebedrijf in Culemborg te bouwen. Deze installatie maakt het drinkwater zachter, iets wat veel mensen als aangenaam ervaren. Omwonenden hebben vanuit een ateliergroep meegedacht over de vorm, het materiaal en de uitstraling van het gebouw én de inrichting van de omgeving. Vanaf 2021 zijn alle werkzaamheden gestart. Eerst is het winveld, daar waar het grondwater wordt opgepompt voor de productie van drinkwater, aangepast, daarna de spoelwaterverwerking en als afsluiter is de ontharderinstallatie nu gereed. De bouw duurde langer dan verwacht; zo waren er door de oorlog in Oekraïne problemen met de levering van materialen. Maar inmiddels is de installatie klaar en in gebruik.

 Samen werken aan zachter water

Het drinkwater op de productielocatie in Culemborg wordt nog niet onthard en heeft een gemiddelde hardheid van 11,7 °DH. Hans Bosch, werktuigbouwkundige bij Vitens,: “Zodra de installatie gereed is, daalt de hardheid aanzienlijk naar gemiddeld 7,5 °DH. Goede vooruitzichten dus voor de inwoners van het Gelderse Culemborg en Beusichem, die water krijgen van deze locatie.”

We trappen af met een stukje theorie. De hardheid van water wordt bepaald door de hoeveelheid calcium en magnesium. Hoe meer van deze kalkaanslag-vormende deeltjes in het water aanwezig zijn, hoe harder het water is. Er is geen landelijke drinkwaternorm, die verplicht om drinkwater te ontharden. Maar Vitens hanteert een eigen norm van maximaal 11,2 °DH. DH staat voor Duitse Hardheid. Bosch: “Met de nieuwe onthardingsinstallatie scoren we straks in Culemborg met 7,5 °DH uitstekend. En dat is plezierig voor onze klanten. Zij hebben minder last van kalkaanslag in apparaten zoals boilers, vaatwassers en koffiezetapparaten. En ze hebben minder (af)wasmiddel nodig. Daar is overigens ook het milieu bij gebaat.”

Zorgvuldige zoektocht naar goede plek

Terug naar de bouw van de onthardingsinstallatie. In de planvorming- en voorbereidingsfase zijn al bergen werk verzet. Samen met bewoners, andere belanghebbenden en de gemeente is een zorgvuldig traject doorlopen om te komen tot een definitieve locatie van de installatie op het terrein. “Dat traject heeft meer tijd in beslag genomen dan eerder gepland. Maar het heeft geleid tot een locatie die voorkomt dat er een te massief beeld van bebouwing ontstaat langs de Rijksstraatweg én die zorgt voor het behoud van de groene dooradering in het open slagenlandschap.”

Interactief ontwerpen met een ateliergroep

Voor de ontwerpfase heeft Vitens in de eerste helft van 2019 een ateliergroep in het leven geroepen. “Omwonenden kregen op deze manier tijdens drie bijeenkomsten de gelegenheid hun ideeën aan te dragen. Bijvoorbeeld over de vorm, het materiaal en de uitstraling van het gebouw én de inrichting van de omgeving. Zo kwamen we in mei tot een voorlopig ontwerp waarin techniek en esthetiek hand in hand gaan, de installaties goed passen in het gebouw én het gebouw ook goed past in de omgeving. We kunnen met recht spreken van een echte blikvanger met draagvlak. Het definitieve ontwerp was in de herfst van 2019 gereed. Daarna startten de trajecten voor de bestemmingsplanwijziging en de omgevings- en milieuvergunning. 

Winveld

Allereerst zijn de putten in het winveld gerenoveerd. Deze putten hadden problemen met dichtslibben, dat is nu verholpen. Ook zijn er tijdens de renovatie verschillende testen uitgevoerd om de samenstelling van het water aan te tonen. Deze resultaten hebben we gebruikt als input voor het ontwerp van de onthardingsinstallatie. 

Spoelwaterverwerking

Ook is op de productielocatie de spoelwaterverwerking aangepast en uitgebreid met een slib-indikker. Het water dat uit de grond opgepompt wordt, gaat door filters die het water zuiveren zodat we het kunnen drinken. Deze filters moeten geregeld schoongespoeld worden. Het water waar de filters mee gespoeld worden, wordt daarna weer teruggebracht in de natuur via vijvers in de wijk. Dit zogenaamde spoelwater had voorheen een te hoge ijzerwaarde. Door de spoelwaterverwerker te optimaliseren en een slibindikker bij te bouwen, hebben we ervoor gezorgd dat het water weer schoon terug de natuur in gaat. Zo dragen we bij aan onze eigen ambitie “Elke Druppel Duurzaam” én aan de duurzame en milieubewuste ambities van de wijk. 

Bouwen aan een echte blikvanger

Vervolgens is in februari 2022 gestart met de werkzaamheden voor de ontharder. Inmiddels staat het onthardingsgebouw en wordt de komende periode gewerkt aan de inrit en het terrein. Net als in de voorbereiding en ontwerpfase worden omwonenden ook tijdens de bouwfase regelmatig geïnformeerd. Bijvoorbeeld over de voortgang, want het definitieve ontwerp vraagt om een iets langere bouwtijd dan vooraf gepland. En over de eventuele overlast. Want de werkzaamheden vinden wel op ons eigen terrein plaats, maar tijdens zo’n groot bouwproject is er natuurlijk sprake van bouwverkeer op de omliggende wegen. We vragen de inwoners van Culemborg en Beusichem dus nog even om geduld. Naar verwachting zijn de bouwactiviteiten in de zomer van 2023 grotendeels afgerond. 

Aangepaste einddatum

Helaas kampen we door onder andere de oorlog in Oekraïne met lange levertijden van enkele cruciale onderdelen voor de onthardingsinstallatie. Het is op dit moment dan ook onzeker wanneer we deze onderdelen ontvangen. Hierdoor is onbekend wanneer de ontharder definitief in gebruik kan worden genomen. Zodra dit bekend is zullen wij u informeren. Kortom, het duurt even, maar dan zal er toch echt aanzienlijk zachter water uit de kraan komen!”

Join the Pipe watertappunt

Vitens en Gemeente Culemborg geven een watertappunt cadeau aan de wijk. Een toegankelijk tappunt waar iedereen onderweg gebruik van kan maken. In samenwerking met de bewoners is gekozen voor de locatie aan het Maarten Toonderpad.