De bewonersavond in november was voor omwonenden die direct in de omgeving van de waterwinning wonen. In februari 2023 is een aparte informatieavond georganiseerd voor agrariërs in het gebied.

Vitens levert drinkwater aan een groot deel van de Provincie Utrecht. Om drinkwater te kunnen leveren, pompt Vitens grondwater omhoog. Dit doet Vitens op meer dan twintig verschillende plekken in Utrecht zodat de grondwaterstand eerlijk verdeeld wordt. De locatie van Benschop is één van die plekken. Er is vanaf het jaar 2000 uitgebreid onderzocht of het gebied bij Benschop een geschikte locatie is voor het maken van drinkwater. De kwaliteit van dit water is heel goed om drinkwater van te maken. Daarnaast zijn de gevolgen voor de grondwaterstand klein. Daarom heeft Provincie Utrecht in 2018 de vergunning voor het oppompen van drinkwater verleend.

Ja, het stuk grond waar water wordt gewonnen is definitief. Er is vanaf 2000 onderzoek uitgevoerd naar het zoekgebied Benschop en de aanvraag voor de vergunning heeft afgelopen jaren meermaals ter inzage gelegen. Door verschillende onderzoeken duurt de aanvraag van een vergunning voor drinkwater ongeveer 15 jaar. De vraag naar drinkwater is afgelopen jaren erg gegroeid. Daarom gaat Vitens nu aan de slag om de bewoners van Benschop en omstreken ook in de toekomst van voldoende drinkwater te voorzien.

Het doel van een boringsvrijezone is het beschermen van de kleilaag. Daarom heeft een boringsvrijezone een dieptegrens. In een boringsvrijezone mogen boringen en grond-/funderingswerken niet worden uitgevoerd of aanwezig zijn beneden de aangegeven dieptegrens (ter bescherming van de kleilaag). In Benschop zal rondom het waterwingebied een dieptegrens van 40 m gelden en daar omheen een dieptegrens van 80 m. De dieptegrens van 80 m komt ook over een deel van de lintbebouwing en de kern van het dorp Benschop heen te liggen. Daarnaast zijn diverse inrichtingen voor mijnbouwactiviteiten verboden, waaronder winning van olie en gas. Er zijn vanuit de regels voor boringsvrijezones geen regels voor het uitrijden van mest of het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.

Voor een volledig overzicht van de regels, zie de interim omgevingsverordening van de provincie Utrecht Omgevingsverordening 

De boringsvrijezone met een diepte van 80 m komt grotendeels over de kern van Benschop te liggen. De boringsvrije zone van 40 m diep ligt grotendeels buiten de bebouwing, maar loopt op enkele percelen bij het waterwingebied tot aan de weg Dorp.

Het is mogelijk om bodemenergiesystemen aan te leggen die ondieper zijn dan 80 meter. Het hangt van de situatie af wat er precies nodig en mogelijk is.

Wanneer je met een schep een gat graaft, kom je na een tijdje grondwater tegen. Hoe dichtbij het grondwater bij het maaiveld staat, hangt af van verschillende factoren. Zo hebben regen en verdamping een groot effect op de grondwaterstand. Hoe droger het is, hoe dieper de grondwaterstand wegzakt. Gelukkig ligt Benschop in een poldergebied met veel sloten. Wanneer het veel heeft geregend, stroomt het water langzaam van de grond naar de sloot. Als het droger is, stroomt water uit de sloot juist de grond in. Het waterschap stuurt het niveau van het slootwater. De grondwaterstand wordt ook beïnvloed door grondwateronttrekkingen in de buurt. Dit alles betekent dat de grondwaterstand door het jaar heen in beweging is. In de winter kan de grondwaterstand zo 50 cm hoger zijn, dan in de zomer.

De bodem is opgebouwd uit verschillende soorten grond, namelijk zand, veen en klei. Zand werkt eigenlijk als een soort vergiet: Een regendruppel stroomt daar vrij makkelijk door naar beneden. Klei en veen werken juist als een beschermlaag: Een regendruppel stroomt daar uiteindelijk wel doorheen maar dat gaat heel langzaam.
Andersom geldt dit ook: Vitens stopt eigenlijk een rietje diep in de grond (ongeveer 100 m) en zuigt daar water door naar boven. Het water rondom het rietje stroomt naar de onderkant van het rietje toe. Alleen doordat er veel klei en veen in de grond zit, stroomt het water bovenin veel langzamer dan het water onderin.

Dit betekent dat aan de oppervlakte bijna niets te merken is van het grondwater dat Vitens op 100 m diepte omhoog pompt. De grondwaterstanden zullen daardoor aan de oppervlakte op de meeste plaatsen gelijk blijven. Op sommige plaatsen is de kleilaag iets dunner waardoor de grondwaterstand wel een paar centimeter kan dalen. Vitens probeert zoveel mogelijk om deze grondwaterstandsdaling tegen te gaan met maatregelen.

Dit plaatje geeft een voorbeeld van het effect van het pompen van grondwater. Dit is versimpeld en niet de werkelijkheid.

Vitens gaat in maart 2023 extra peilbuizen plaatsen in zowel het dorp Benschop als in het landelijk gebied. Deze peilbuizen zullen meer inzicht geven in de grondwaterstanden voordat Vitens begint met het oppompen van drinkwater. Dit geeft ons nog meer informatie over de grondwaterstanden. Ook als Vitens grondwater oppompt voor drinkwater, blijven de peilbuizen de grondwaterstanden meten.

Alle grondwaterstandsmetingen die Vitens uitvoert, zijn vrij toegankelijk via de viewer op: https://vitens.lizard.net/

Vitens zal altijd inzetten op het voorkomen van schade.
Mocht er, ondanks gedegen onderzoek, tóch schade optreden, dan is er Nederland breed de Advies Commissie Schade Grondwater in het leven geroepen. Iedereen in Nederland die schade ervaart doordat er grondwater opgepompt wordt, kan hier een schadeclaim indienen. Deze adviescommissie beoordeelt deze aanvraag. Doordat Vitens zorgt voor een eerste meting voordat er werkzaamheden zijn , zal dat helpen bij het onderzoek naar de eventuele schade door de drinkwaterwinning. https://www.bij12.nl/onderwerpen/adviescommissie-schade-grondwater/

Op basis van de uitkomsten van de beschreven stappen bij de vraag "Heeft de drinkwaterwinning nog effecten voor funderingen van huizen?", wordt door het adviesbureau geadviseerd over eventuele vervolgstappen. Dit alles koppelen wij graag terug in een bewonersavond eind 2023. Hierbij kiezen we bewust voor eind 2023 zodat we in de zomer van 2023 de grondwaterstanden hebben kunnen meten. Over het algemeen zijn de grondwaterstanden in de zomer lager dan in de winterperiode. In deze periode is het effect het grootste. Dit zal nog ruim op tijd zijn voordat wij daadwerkelijk grondwater gaan oppompen (naar verwachting in 2025).