‘Als weerman heb ik het weer van dichtbij zien veranderen’

Warmterecords, droogte, maar ook overstromingen en stijging van de zeespiegel. Hoe kan klimaatverandering nu zowel voor droogte als voor wateroverlast zorgen? Aan wie kunnen we dat beter vragen dan aan één van de bekendste weerkundigen van ons land: Dennis Wilt. Hij presenteert het weerbericht op SBS6 en is geregeld te horen op Sky Radio, Radio 10 en 538. In 2022 won hij ook nog eens Expeditie Robinson.

‘Om die vraag te beantwoorden, moet je allereerst verschil maken tussen weer en klimaat’, begint Dennis zijn verhaal. ‘Weer gaat over gisteren, morgen en volgende week. Bij het klimaat kijken we naar het weer over een periode van 30 jaar. Mijn carrière als meteoroloog begon in 1994 bij de Koninklijke Luchtmacht. In mijn werkende leven heb ik ondertussen dus een hele klimaatperiode meegemaakt. In die periode heb ik het weer van dichtbij zien veranderen.’

Warmterecord op warmterecord

‘Zo zijn de tien warmste jaren allemaal gemeten na 1990. Terwijl de tien koudste jaren plaatsvonden in 1963 en daarvoor. Vorig jaar was het warmste, maar ook het natste jaar dat we ooit hebben gemeten. Zelfs in Twente, waar ik woon, meten we nu af en toe al temperaturen rond de 40 graden °C. Dat we zulke hoge temperaturen in Nederland nu al zouden halen, had ik twintig jaar geleden nooit gedacht.’

Wateroverlast versus waterschaarste

Dat hogere temperaturen zorgen voor droogte klinkt logisch, maar hoe kan het ook wateroverlast opleveren? ‘Gek genoeg worden beide veroorzaakt doordat de temperatuur op aarde stijgt’, antwoordt de Twentse weerman. ‘Dat komt doordat al het water op aarde onderdeel is van een cyclus. Water uit zeeën en oceanen verdampt en valt als regen op aarde. Deze regen komt terecht in beken, kanalen en rivieren die weer naar zee lopen, waar het water weer verdampt. En zo herhaalt zich dat. Nu de temperatuur stijgt, verdampt er meer water en valt er dus ook meer regen.’ 

‘Dat er meer regen valt, hebben we het afgelopen jaar wel gemerkt. Al valt die regen niet altijd langdurig’, vervolgt Dennis zijn uitleg. ‘Ook hoosbuien met in korte tijd heel veel regen komen vaker voor. Toch kan de extra verdamping ook perioden met extreme droogte en waterschaarste opleveren, zoals in 2022. Dat jaar ging de boeken in als het zonnigste en droogste jaar sinds het begin van de metingen.’

Minder wind op grote hoogte

Hoe komt het dat die extremen - dus kletsnat en kurkdroog weer - soms zo lang aanhouden? ‘Om dat te begrijpen moeten we kijken naar de wind op grote hoogte boven ons: de straalstroom. Deze veelal harde westelijke wind levert het typische wisselvallige Hollandse weer op. Deze straalstroom wordt veroorzaakt door het temperatuurverschil tussen de Noordpool en het gebied rond de evenaar. Nu stijgt de temperatuur op aarde, maar dat gaat niet overal even snel. Het poolgebied warmt sneller op dan zuidelijk gelegen gebieden. Daardoor wordt het temperatuurverschil minder en neemt de wind op grote hoogte af. Met als gevolg dat het weer in Nederland soms stagneert en langer hetzelfde blijft. Dus langdurige perioden met regen, maar ook aanhoudend zonnig en droog weer.’

Wat we als mens doen, maakt verschil

Op de vraag of hij zich zorgen maakt over het veranderende klimaat, antwoord Dennis: ‘Je zorgen maken, helpt niet, in actie komen wel. Ik ben positief ingesteld en geloof dat we als mensen slim genoeg zijn om het verschil te kunnen maken. Dat komt ook terug in mijn lezingen die ik geef over klimaat en duurzaamheid. Ik heb me ook aangesloten bij De Twentse Golf. Dit is een stroming van denkers en doeners die zich hard maakt voor de toekomst van het water in mijn Twente.’

‘Ik geloof daarbij in de drie A’s: Accepteren, Aanpakken en Aanpassen. We kunnen de klimaatverandering afremmen door minder broeikasgassen uit te stoten. Want hoe meer van die gassen, zoals CO2 en Methaan, in onze dampkring, hoe warmer het wordt. Ondertussen moeten we ook rekening houden met de gevolgen van het veranderende klimaat en het steeds extremer worden van ons weer. Daar moeten we ons op voorbereiden.’

Bomen planten en tegels wippen

‘Een groot probleem kan soms al met kleine aanpassingen worden aangepakt. Bijvoorbeeld door regen op te vangen en vast te houden, zodat we het kunnen gebruiken in droge periodes. We moeten ons ervan bewust worden hoe kostbaar water eigenlijk is. Dus wip die tegels uit je tuin en plant meer groen en bomen in je omgeving, sluit de regenpijp aan op een regenton en omarm duurzame initiatieven. Samen kunnen we echt verschil maken voor de toekomst.’